Điều trị Nhân giáp lành tính bằng sóng cao tần

TS.BS Vũ Trí Thanh - ThS.BS Nguyễn Khánh Quang

Tuyến giáp là một bộ phận rất nhỏ nằm phía trước cổ, có hình dạng giống con bướm: phía trước là da và cơ, phía sau là khí quản, thực quản. Tuyến giáp là tuyến nội tiết lớn nhất trong cơ thể, là bộ phận giữ chức năng bài tiết, dự trữ và giải phóng hai hormon T3 và T4, điều hành quá trình trao đổi chất diễn ra trong cơ thể. Giống như nguồn điện của một chiếc xe, chúng ta thường không nghĩ đến cho đến khi chúng ngừng hoạt động.

Nhân giáp còn gọi là u tuyến giáp, đây là tình trạng thay đổi cấu trúc, chức năng của tuyến giáp. Bệnh thường được phát hiện trong các lần khám sức khoẻ định kỳ, chiếm tỷ lệ từ 4 - 7% dân số và số lượng nữ mắc nhiều gấp 5 lần nam giới. Sự xuất hiện của nhân giáp có thể ảnh hưởng đến chức năng của tuyến giáp. Đôi khi nhân giáp lành tính có thể gây cảm giác, khó chịu, cảm giác nuốt vướng, ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp và thẩm mỹ vùng cổ.

Tại Bệnh Viện Đại Học Y Dược TPHCM – Cơ sở 2, nhằm nâng cao chất lượng điều trị cũng như vấn đề thẩm mỹ chúng tôi đã thực hiện nhiều phương pháp điều trị cho tất cả các vấn đề về bệnh lý tuyến giáp. Từ sự chuyên nghiệp trong tiếp cận các phương pháp điều trị kinh điển đến ứng dụng triệt để các kỹ thuật ít xâm lấn đã mang đến sự hài lòng cũng như tin tưởng của bệnh nhân. Phương pháp điều trị nhân giáp lành tính bằng sóng cao tần là 1 phương pháp điều trị ít xâm lấn nhất cũng như mang hiệu quả rất cao, phương pháp này ngày càng là lựa chọn số 1 của bệnh nhân và của bác sĩ điều trị bởi những hiệu quả tối ưu mà nó mang đến.

Các phương pháp điều trị kinh điển

Phẫu thuật mở cắt tuyến giáp vùng cổ là phương pháp điều trị được áp dụng nhiều nhất từ xưa đến nay nhằm điều trị các vấn đề về tuyến giáp bao gồm cả nhân giáp lành tính và ác tính. Đây là phương pháp điều trị khá an toàn nhưng nhìn chung vẫn là phẫu thuật, vẫn cuốn vào quy trình của 1 cuộc mổ, gây mê toàn thân, và cần có thời gian chuẩn bị cũng như sự phục hồi sau phẫu thuật.

Một số nguy cơ của phẫu thuật mở cắt tuyến giáp có thể xảy ra bao gồm chảy máu, sẹo xấu, suy giáp, ảnh hưởng giọng nói và sự hấp thụ canxi sau mổ. Về tính thẩm mỹ, phẫu thuật cắt tuyến giáp sẽ để lại 1 đường sẹo dài ngang cổ điều này gây nên sự ám ảnh với 1 số bệnh nhân.

Hormon hỗ trợ sau phẫu thuật cắt tuyến giáp: Sau phẫu thuật cắt tuyến giáp 1 số trường hợp có biểu hiện suy giáp gây nên tình trạng lờ đờ, mệt mỏi cho bệnh nhân. Trên 1 người bình thường nếu không có vấn đề khác về sức khoẻ phát sinh thì só 25% nguy cơ phải dùng hormon giáp hỗ trợ trong thời gian dài.

Một lựa chọn nhẹ nhàng nhưng hiệu quả hơn, tại sao không???

Trước đây nếu phát hiện nhân giáp cho dù lành tính hay ác tính thì bệnh nhân chỉ có một sự lựa chọn duy nhất đó là phẫu thuật.

Trong những năm gần đây, phương pháp điều trị nhân giáp lành tính bằng sóng cao tần đã được ứng dụng mạnh mẽ, và ngày càng được ưa chuộng.

Vậy điều trị nhân giáp bằng sóng cao tần là gì?

Điều trị nhân giáp bằng sóng cao tần là phương pháp hủy khối u bằng nhiệt gây ra do sự ma sát của các i-on trong mô dưới tác động của dòng điện xoay chiều có tần số cao, nằm trong khoảng sóng âm thanh. Theo đó, một điện cực được đặt ở trung tâm khối u và duy trì nhiệt độ phá hủy từ 60 -100°C. Dòng điện từ máy đ ược truyền vào khối u qua một điện cực dạng kim, dòng sóng radio được truyền vào đầu kim và sinh nhiệt. Nhiệt do ma sát làm khô mô xung quanh dẫn đến làm mất nước trong tế bào và hoại tử đông khối u.

Chỉ định cho các trường hợp:

• Các khối u có triệu chứng: Đau cổ, nuốt nghẹn, cảm giác có khối vùng cổ, khó chịu và ho.
• Tạo thành khối lồi vùng cổ gây ảnh hưởng thẩm mỹ.
• Khối u gây chèn ép, đè đẩy các cấu trúc xung quanh (khí quản, thực quản...)
• Nhân độc tuyến giáp gây cường giáp trên lâm sàng.
• Khối hỗn hợp (gồm phần dịch – phần đặc) tái phát sau điều trị bằng cồn tuyệt đối.

Chống chỉ định với các trường hợp:

• Ung thư tuyến giáp
• Phụ nữ đang mang thai
• Bệnh nhân có bệnh tim mạch
• Bệnh nhân bị liệt dây thanh âm đối bên.

Quy trình thực hiện kỹ thuật đốt nhất tuyến giáp bằng sóng cao tần

Bước 1: Chuẩn bị

• Chuẩn bị hồ sơ bệnh án đầy đủ: thăm khám, kết quả cận lâm sàng bao gồm chức năng tuyến giáp, chọc hút tế bào bằng kim nhỏ FNA giúp chẩn đoán chắc chắn nhân giáp lành tính, chỉ định can thiệp, cam kết làm can thiệp,...
• Giải thích về các rủi ro, lợi ích của phương pháp, sau đó bệnh nhân sẽ được ký cam kết thực hiện.

Bước 2: Tiến hành

• Siêu âm xác định chính xác vị trí các nhân giáp, đặc tính của bướu, kích thước các nhân và thể tích của bướu giáp.
• Vô khuẩn vùng cổ với cồn iod
• Gây tê khoang quanh tuyến giáp với Lidocain 1%
• Đốt bướu nhân tuyến giáp bằng sóng cao tần dưới hướng dẫn của siêu âm.

Kỹ thuật đốt nhân tuyến giáp bằng sóng cao tần là phương pháp điều trị có độ an toàn cao, do không phải rạch da xâm lấn, đồng thời không cần gây mê nên quá trình theo dõi và tái khám sau khi thực hiện cũng đơn giản hơn. Sau khi quy trình kết thúc, bệnh nhân chỉ cần nằm lại theo dõi từ 30 phút đến 1 tiếng, sau đó có thể xuất hiện và sinh hoạt bình thường mà không cần kiêng cữ.

Ưu điểm của phuơng pháp điều trị bằng sóng cao tần

• Bảo tồn tối đa chức năng tuyên giáp, không cần sử dụng hormon hỗ trợ sau can thiệp.
• KHÔNG sẹo
• Gây tê tại chỗ, không cần gây mê bệnh nhân có thể giao tiếp với bác sĩ trong quá trình làm thủ thuật
• Thời gian thực hiện ngắn, hồi phục nhanh.
• Ít biến chứng

Nhược điểm của phuơng pháp điều trị bằng sóng cao tần

• Bên cạnh những ưu điểm thì kỹ thuật này cũng tồn tại một số nhược điểm nhất định như là kỹ thuật mới, tiên tiến nên chưa phổ biến.
• Ngoài ra, với những trường hợp tốc độ giảm thể tích sau 9 -12 tháng chưa đạt kỳ vọng thì bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện thêm lần 2 để đạt hiệu quả tối đa. Sau đó bệnh nhân nên tái khám định kỳ 1 năm 1 lần trong 5 năm.
• Sau khi thực hiện bệnh nhân nên tái khám, kiểm tra định kỳ sau 1, 3, 6 và 12 tháng, sau đó 1 năm 1 lần trong 5 năm. Thực hiện đầy đủ các kỹ thuật siêu âm, doppler màu, xét nghiệm hormone tuyến giáp sau 1 tháng...
• Điều trị nhân giáp bằng sóng cao tần có hiệu quả cao đối với các nhân giáp lành tính. Tuỳ vào tính chất của nhân giáp như: nhân đặc, nang hay nhân hỗn hợp có thời gian hiệu quả khác nhau, tuy nhiên sau 1 năm theo dõi sau điều trị hầu hết các nhân giáp điều giảm từ 50 – 80% so với thể tích ban đầu.

• Nhờ những ưu điểm vượt trội, điều trị u tuyến giáp bằng sóng cao tần được ứng dụng không chỉ trong chữa bướu giáp nhân lành tính mà còn đang được nghiên cứu điều trị ung thư tuyến giáp tái phát ở hạch.
• Định kỳ sau 1 - 3 - 6 tháng, người bệnh sẽ được tái khám cùng bác sĩ chuyên khoa Lồng ngực mạch máu trước đó đã trực tiếp làm thủ thuật để kết quả đánh giá chính xác và khách quan nhất.

Tài liệu tham khảo

1. Baek JH, Lee JH, Valcavi R, Pacella CM, Rhim H, Na DG (2011). Thermal ablation for benign thyroid nodules: radiofrequency and laser. Korean Journal of Radiology, 12(5): 525–540.
2. Ha EJ, Baek JH, Lee JH (2011). The efficacy and complications of radiofrequency ablation of thyroid nodules. Current Opinion in Endocrinology, Diabetes and Obesity, 18(5): 310–314.
3. Baek JH, Kim YS, Lee D, Huh JY, Lee JH (2010). Benign predominantly solid thyroid nodules: prospective study of efficacy of sonographically guided radiofrequency ablation versus control condition. American Journal of Roentgenology, 194(4): 1137–1142.
4. Spiezia S, Garberoglio R, Milone F (2009). Thyroid nodules and related symptoms are stably controlled two years after radiofrequency thermal ablation. Thyroid, 19(3): 219–225.
5.  Baek JH, Moon WJ, Kim YS, Lee JH, Lee D (2009). Radiofrequency ablation for the treatment of autonomously functioning thyroid nodules. World Journal of Surgery, 33(9): 1971–1977.
6. Baek JH, Kim YS, Sung JY, Choi H, Lee JH (2011). Locoregional control of metastatic well-differentiated thyroid cancer by ultrasound-guided radiofrequency ablation. American Journal of Roentgenology, 197(2): 331–336.
7. Spiezia S, Garberoglio R, Di Somma C (2007). Efficacy and safety of radiofrequency thermal ablation in the treatment of thyroid nodules with pressure symptoms in elderly patients,” Journal of the American Geriatrics Society, 55(9): 1478–1479.
8. Na DG, Lee JH, Jung SL. (2012). Radiofrequency ablation of benign Thyroid nodules and recurrent Thyroid cancers: consensus statement and recommendations. Korean Journal of Radiology, 13(2): 117–125.
9. Papini E, Guglielmi R, Hosseim G. (2011). Ultrasound-guided laser ablation of incidental papillary thyroid microcarcinoma: a potential therapeutic approach in patients at surgical risk. Thyroid, 21(8): 917–920.
10. Lim HK, Lee JH, Ha EJ, Sung JY, Kim JK, Baek JH (2012). Radiofrequency ablation of benign nonfunctioning thyroid nodules: 4- year follow-up results in 111 patients. European Radiology. In press.
11. Huh JY, Baek JH, Choi H, Kim JK, Lee JH (2012). Symptomatic benign thyroid nodules: efficacy of additional radiofrequency ablation treatment session— prospective randomized study. Radiology, 263(3): 909–916.
12. Baek JH, Lee JH, Sung JY (2012). Complications encountered in the treatment of benign thyroid nodules with us-guided radiofrequency ablation: a multicenter study. Radiology, 262(1): 335–342.
13. Che Y, Jin S, Shi C, Wang L, Zhang X, Li Y, Baek JH (2015). Treatment of benign Thyroid Nodules: Comparison of Surgery with Radiofrequency Ablation. American Society of Neuroradiology, 36(7): 1321-5.
14. Ha EJ, Baek JH, Kim KW, Pyo J, Lee JH, Baek SH (2015). Comparative efficacy of radiofrequency and laser ablation for the treatment of benign thyroid nodules: systematic review including traditional pooling and bayesian network metaanalysis. J Clin Endocrinol Metab, 100: 1903-1911.
15. Sung JY, Baek JH, Jung SL, Kim JH, Kim KS, Lee D (2015). Radiofrequency ablation for autonomously functioning thyroid nodules: a multicenter study. Thyroid, 25: 112-117.
16. Fuller CW, Nguyen SA, Lohia S, Gillespie MB (2014). Radiofrequency ablation for treatment of benign thyroid nodules: systematic review. Laryngoscope, 124: 346-353.
17. Erhan Aysan, Ufuk Oguz Idiz, Huseyin Akbulut, Leyla Elmas (2016). Single-session radiofrequency ablation on benign thyroid nodules: a prospective single center study. Langenbeck's Archives of Surgery, 401(3): 357-363.
18. Chiara Dobrinja, Stella Bernardi, Bruno Fabris, Rita Eramo (2015). Surgical and Pathological Changes after Radiofrequency Ablation of Thyroid Nodules. International Journal of Endocrinology, Volume 2015, Article ID 576576, 8 pages.